Lekker bezig. Of niet?

Ik heb het druk. Dat is goed. Er is een tijd geweest dat ik het niet druk had. Dat was heel erg. Maar toch maak ik me zorgen. Houd ik wel genoeg tijd over om na te denken? Is er wel ruimte voor filosofie als je het druk hebt? Joke Hermsen is vrij stellig in haar boek Stil de tijd. Voortdurend druk zijn is slecht. Want druk zijn betekent dat je alleen maar bezig bent om prestatiegericht te handelen en dat is de dood in de pot voor creativiteit. En voor reflectie.

Ik hoop maar dat Hermsen het over een bepaald type van druk zijn heeft. Anders ben ik natuurlijk verdoemd. Toch jaagt haar idee me angst aan. Stel je voor dat ik het zo druk heb dat ik het zelf niet eens meer door heb dat ik niet toekom aan reflectie. Dat ik geen tijd heb om me te bedenken dat ik geen tijd meer heb om te denken. Het is wat gezocht, maar angst kent dan ook weinig redelijkheid.

Toen ik een vriend zei dat mijn werk een ander, sneller leef- en denkritme van me eiste, zei hij: ‘Dan moet je het niet doen.’ Dat vond ik wel erg makkelijk gezegd van hem. En naar mijn gevoel ook wat te autonoom, maar de vraag die het oproept is interessant. In hoeverre zijn we eigenlijk bereid om compromissen te sluiten tussen onszelf en wat de wereld van ons wil? Zijn we onszelf een soort loyaliteit verschuldigd? En zo ja, wat is dat ‘onszelf’ dan?

Werk en filosofie

Het maakt altijd wat ongemakkelijk als succesvolle intellectuelen gaan vertellen over de ethiek van werken. Andrew Ross maakt dit kenbaar in zijn artikel voor het tijdschrift Bookforum waarin hij de nieuwste boeken van filosofen Matthew B. Crawford (Shop Class as Soulcraft: An Inquiry into the Value of Work) en Alain de Botton (The Pleasures and Sorrows of Work) bespreekt. De oorzaak van het ongemak is duidelijk: dit zijn mensen die zelf nooit grote problemen hebben ondervonden werk te krijgen en bovendien de vrijheid hadden hun werk te kiezen.